Her şeyi, ekonomisiyle birlikte görmek.
🐸 Geçen aylarda minik bir göl kenarında, bir kurbağa gördüm.
Gördüğüm şey, sadece kurbağa mıydı?
Aslında, bir yerde bir kurbağa varsa, onun beslenme döngüsünde yer alan yosunlar, minik böcekler ve hatta kurbağa ile beslenen yırtıcı kuşlar da oradaydı.
Bir yerde kurbağa varsa, kurbağanın döngüsünde, ekosisteminde olan her şey de oradaydı.
Diğer her şeyi, o an, orada göremesem de, onların ayak izi, varlık sebepleri veya döngülerinin bir parçası oradaydı.
Gördüğüm yalnızca kurbağa değildi.
Kurbağanın ekosistemini görmüştüm.
Görmeliydim.
🏟️ Şimdi de bir maç hayal edin.
Binlerce insan, bir futbol maçını izlemek için stadyum önünde biraraya gelmiş olsun.
Orada olan şey sadece bir futbol maçı mıydı?
Kurbağa hikayesini hatırlayın.
Orada bir futbol maçı varsa, orada bir kalabalık varsa, orada bir de maçın ekonomisi vardır.
Başka deyişle, taraftara köfte satan seyyar satıcılar, korsan bilet satıcıları, taksiler, reklam panoları, güvenlik vb. de vardır.
Orada sadece futbol maçı yok.
Orada futbol maçının ekonomisi veya ekolojisi vardır. Siz nasıl tanımlarsanız…
Şeylere, olaylara, ihtiyaçlara, tek bir şey olarak değil, o şeyin ekonomisi olarak gördüğümüzde, fırsatlar da belirir.
📈 Girişimcilik konusuna yakın olanlar, farklı sektörler için “ekosistem haritalarını” bilirler.
Mesela, Sevgili Serkan Ünsal’ın hazırladığı, Türkiye’deki Fintech ekosistem haritasına bakalım.
Kredi sağlayan bir fintech şirketini gördüğünüzü hayal edelim.
Aslında, benim kurbağayı görmem gibi,
Siz sadece kredi sağlayan bir fintech şirketini görmediniz, onunla birlikte kredi skorlamasını yapan farklı bir girişimi, ödeme sistemlerini, kredi hesaplama araçlarını, kredi karşılaştırma işlerini vb. de gördünüz.
Bir yerde kredi sağlayan bir iş varsa, kredi sağlama işinin çevresindeki diğer servisler de olmalıdır.
Bugün yoksa, yarın olmalıdır.
Ticari zeka, buradaki uyumsuzluklardan ve boşluklardan doğuyor.
🐣Bir dikkat etmemiz gereken konu da, her ekosistem aynı olgunlukta değildir. Doğmak üzere olan bir ekosistem ile olgun bir ekosistemdeki oyuncu çeşitliliği ve oyuncuların yapısı aynı değildir. Yine fintech örneğinden gidersek, bir pazarda mesela kredi işi var, bir de kredi karşılaştırma işi var. Kredi karşılaştırma işi, yani farklı şirketlerin kredi oranlarını karşılaştırıp tüketicinin en uygun oranı bulmasını sağlayan servisler, elbetteki pazar kısmen olgunlaştıktan sonra ortaya çıkacaktır. Ekosistemler olgunluğa eriştikçe, ekosistem evrildikçe, pazarda yeni oyunculara hem yer açılır, hem de pazarın güç dengesi değişir. Bu farklılıkları koklamak da bir tür ticari zekadır.
Bugünkü ilhamımız, tek cümleyle
Şeyleri, şey olarak görme; şeyleri bir ekosistem olarak gör.
Şey dediğimiz şey, bir kurbağa da olabilir, fintech sektörü de olabilir.
Şey, çözmek istediğiniz problem de olabilir, keyif kahvesini içtiğiniz cafede olabilir.
Şeyleri, şeyleri oluşturan ekosistemlerle/ekonomisiyle/döngüsüyle birlikte görmek.
Yaptıkça, gözümüzün açılacağı ve artık dünyaya eskisi gibi bakamayacağımız bir ilham.
Yeni iş fikirlerini ve pazardaki ihtiyaçları açığa çıkaran bir ilham.
☕️ Bir sonraki sefer kahvenizi yudumlarken,
Yudumladığınız şey
Kahve mi sadece?
Üretim döngüsünden bakarsak: Kahve çekirdeği, küresel ısınma, arz güvenliği, tedarikçiler, kavurma, seçim, kavurma, barista, markalama
Tarih perspektifinden bakarsak: Keçiler, Viyana kuşatması, pişirme teknikleri, Starbucks, pop kültür.
Kahvenin ekonomisi perspektifinden bakarsak: fincan, kahve çekirdeği,kahve kalite kontrol servisleri, kahve makineleri, sadakat programları
Daha bir çok perspektiften bu ekosistemi, bu ekonomiyi tanımlayabilirsiniz. Size ve görme biçiminize kalmış.
Ekonomi gözüyle, ekosistem gözüyle, gördükçe görmeyi göreceğiz.
Görmeyi gördükçe, fırsatlar, eksiklikler ve gidişat bize görünür olacak.
Şimdiden hepimize ilham olsun
Sevgilerimle
Özgür Alaz