Sinan Sülün’den Hikaye Anlatımı ile ilgili 10 Pratik Öneri ve Benden 7 Hikaye Anlatımı Fikri
İlhamdaşlarım merhabalar. Bu hafta ilhamolsun'da Sinan ile birlikte bir düet yapıyoruz. Odağımız hikaye anlatımı. Hikayelerimizi zeginleştirmek için fikirlerimizi paylaşıyoruz. Şimdiden ilhamolsun!
İlhamdaşlarım herkese merhabalar,
Bu hafta hikaye anlatımı konusunda bu alanın uzmanlarından sevgili Sinan ile bir düet yapıyoruz. Sinan, hikaye anlatımı konusunda, hikayelerle hayatımızı, işimizi iyileştirmek konusunda cömertçe üretiyor, paylaşıyor ve anlatıyor. “İş hayatında hikayeleştirme” podcastinde de Sinan, konuklarının hikayeleri üzerinden iş hayatında hikayeleştirme üzerine şahane içerikler hazırlıyor. Sinan bize, hikayelerimizi iyileştirmek için 10 pratik öneri ve her önerisinin yanında kitap önerileri paylaşıyor. Sonra da ben, “hikaye anlatımı konusunda 7 fikir” paylaşıyorum. Şimdiden hepimizin hikayelerine ilhamolsun
Sinan Sülün’den Hayatlarımızı İyileştiren Hikaye Anlatımı ile ilgili Hepimize 10 Pratik Öneri
''Evren Atomlardan Değil, Hikayelerden Oluşur
— Muriel Rukeyzer
Hikayeler, insanlığın en eski bağ kurma yollarından biri. Ama bugün, onları yalnızca anlatmak değil, gerçekten hissettirmek ve dönüştürmek her zamankinden daha önemli. 2025’e giderken storytelling’i hayatı iyileştiren bir araç olarak daha da etkin kullanabiliriz. Bu alanla ilgili 10 pratik önerimi şöyle sıralayabilirim:
1. Dinlemeden Anlatamazsınız
Hikayeler, önce derin bir dinlemeyle filizlenir. İnsanların sesini gerçekten duymak, en etkili hikayelerin başlangıç noktasıdır.
Kitap önerisi: Marshall Rosenberg - Şiddetsiz İletişim
2. Metaforlarla Anlamı Derinleştirin
Bir fikri güçlü kılmanın yolu, onu metaforlarla ifade etmektir. İyi bir metafor, karmaşıklığı sadeliğe dönüştürür ve hikayenizin akılda kalıcılığını artırır.
Kitap önerisi: George Lakoff ve Mark Johnson - Metaforlar: Hayat, Anlam ve Dil
3. Hikaye Algoritmalarını Öğrenin
Kahramanın yolculuğu gibi yapılar, zamansızdır. Bu çerçeveyi anlayarak hikayelerinizi daha etkili kılabilirsiniz. Her güçlü hikayenin ardında evrensel bir matematiksel model vardır.
Kitap önerisi: İş Hayatında Hikayeleştirme – Sinan Sülün
4. Duygusal Zekayı Geliştirin
Hikayeler sadece mantığa değil, duygulara da hitap eder. Duygulara dokunmayı başaran bir anlatıcı, dinleyicilerin hafızasında kalıcı olur.
Kitap önerisi: Daniel Goleman - Duygusal Zeka
5. Çeşitliliği Kucaklayın
Farklı kültürlerin hikayelerini öğrenin. Bu, perspektifinizi genişletir ve evrensel bağlar kurmanızı sağlar. Her hikaye bir pencere, her kültür yeni bir manzaradır.
Kitap önerisi: Harper Lee - Bülbülü Öldürmek
6. Zamanın Ruhunu Yakalayın
Zamanın ruhunu anlamak, sadece geçmişin izlerini takip etmekle kalmaz; geleceği şekillendiren dinamikleri de kavramanızı sağlar. Günümüz dünyasının akışını anlamak, hikayelerinizi daha anlamlı kılar.
Kitap önerisi: Yuval Noah Harari’nin Bütün Kitapları
7. Dijital Çağın Gücünü Keşfedin
Dijital platformlar, hikayelerin hızla yayıldığı bir çağ yarattı. Sosyal medya, podcast ve video gibi araçlarla hikayenizi geniş kitlelere ulaştırabilirsiniz. Ancak teknolojinin getirdiği hızı insanın özüyle dengelemek önemli.
Kitap önerisi: Makineler Her Şeyi Yaptığında Biz Ne Yapacağız – Malcolm Frank, Paul Roehberg ve Ben Pring
8. Romanlarla Anlatımınızı Zenginleştirin
İş hayatında doğru kelimeyi, doğru yerde ve zamanda kullanmak büyük önem taşır. Özellikle roman okumak, diyaloglar, tasvirler ve metaforlar aracılığıyla daha geniş bir kelime dağarcığı kazandırır.
Kitap önerisi: Orhan Pamuk – Saf ve Düşünceli Romancı
9. Şiirle Derinliği Keşfedin
Bazen hikayelerde en güçlü an, anlatılmayan kısmında saklıdır. Şiir, sözcüklerin ötesindeki derinliği hissetmenizi sağlar.
Kitap önerisi: Ataol Behramoğlu – Türk Şiiri Antolojisi
10. Hikayelerle Liderlik Edin
Hikayeniz, insanları eyleme geçmeye motive etmeli. İlham veren bir hikaye, liderliğin en etkili araçlarından biridir.
Kitap önerisi: Brené Brown – Liderlik Etmeye Cesaret Etmek
Hikaye Anlatımı konusunda hayatımıza 7 ilham
Hayatımızdaki her şey, hikayeye dönüşebilmek için vardır.
Yaptığımız şeyleri bir macera olarak görmek. Örneğin, yazılım öğrenmek, ingilizce öğrenmek veya şunu bunu yapmak isteyebiliriz. Yaptığımız her türlü şeyi, yapacaklarımızın ötesinde birer macera olarak da görebiliriz. Sözgelimi, örneklerimizi, “yazılım öğrenme macerası”, “ingilizce öğrenme macerası” veya “şunu bunu yapma macerası” olarak görebiliriz. Yaptığımız şeyleri bir macera olarak gördüğümüzde engeller, hikayenin hikaye olması için gerekli ve çoğu zaman heyecan veren şeye dönüşebilir. Bu şekilde bir maceranın içinde yaşarız, canlılık ve heyecan duyarız.
Hayatımızdaki her şeyin hikaye değeri de vardır.
Görünür olması için seyahat’i ele alalım. Örneğin, yeni bir şehre gittiniz. Çok güzel gezdiniz, keşfettiniz ve şehrin tadını çıkardınız. Bu seyahatinizin birlikte gelen aslında bir çok hikaye değeri de vardır. Sözgelimi, o şehirle ilgili vlogunuz olabilir, o şehirdeki ilginçlikleri anlattığınız bir yazı olabilir, o şehir seyahatnameniz veya daha bir çok farklı şekilde seyahatinizin içerikleri/hikayeleri olabilir. Bunun gibi, yaptığımız diğer her şeyin de küçüklü büyüklü hikaye değeri vardır. Belki de işinizde farkınız bu hikayeleri görünür kılmakta ve ortaya çıkarmakta yatıyor olabilir.
Hikaye içinde hikaye anlatmak
Bir seyahat içeriği izliyorsunuz ama içerisi aslında bir moda ürünlerinin tanıtımı olabiliyor. Ya da en çok izlenen makyaj videolarına bakıyorsunuz, makyaj yapan kişi, aslında bize başka bi hikaye anlatıyor, videodaki influencer bize hikayesini (gününü vb.) anlatırken makyajını yapıyor. Ve daha sayısız biçimlerde, hikaye içinde hikaye anlatmak. Bu şekilde hem hikayeler daha katmanlı hale ve daha ilginç hale geliyor hem de bize hikayemizi anlatmak için başka alanlar açıyor. Belki de, “Hikayelerimizi birleştirip tek hikayede nasıl anlatabiliriz? Birbirimizin hikayesi içinde birbirimizi nasıl anlatabiliriz?” gibi yeni sorular doğmasını sağlayabilir.
Hayat karşılaşmalar değil, hikayelerdir.
Ben uzun süre, hayatı, karşılaşmalar okyanusu olarak görüyordum. İki aktör hayal edin. Bunların birbiriyle etkileşimi sonrası değişimleri, yeni yönelikleri ve yeni bağlantıları oluşur. “Tüm aktörlerin, birbirileriyle sonsuz karşılaşması da bizi hayat okyanusuna götürür” diye düşünürdüm. (Spinoza gözüyle)
Ancak, hayat bu kadar rasyonel değil. Hayatta karşılaşmalar olduğu gibi beklenen karşılaşmalar da vardır. Sözgelimi, karşınızdaki kişinin size kötü davranacağını bekliyorsanız (zihninizde bu hikaye varsa), o kişiyle etkileşime girmemiş olsanız bile sizde bir değişim meydana geliyor.
Daha ötesi, karşılaşmaların etkisi her zaman beklendiği gibi değildir. Karşılaşma aynı olsa bile, hikayesini değiştirdiğinizde, etkiyi değiştirebilirsiniz. Daha daha ötesi, aynı karşılaşmaya taraflar farklı hikayelerle bakıyor olabilir.
Hikayeni hikayesinin üzerine inşa etmek
Dünya masalları ülkeden ülkeye giderken bazı değişikliklere uğramışlar. Örneğin, kuzeydeki masallardaki ayılar, bizim topraklarda kurda, belki daha güneyde aslan’a dönüştüler. Denizci millet için kıyamet denizden delirken, belki volkanik bir coğrafyada kıyamet volkan patlaması olarak tasvir edildi. Yani, masalın özü aynı olsa da, masallar coğrafyadan coğrafyaya, kültürden kültüre şekil değiştirdi.
Aynı şekilde, bizim bir hikayemiz olsa da, bu hikayeni bir kamyoncuya anlatımı, bu hikayenin bir yazılımcıya anlatımı vb. farklılaşabilir. Hikayeni kamyoncuya anlatırken yol metaforu üzerinden anlatırken, hikayeni bir yazılımcıya anlatırken hikayeni bilişim kavramları üzerine kurabilirsin.
Hikayeni, herkesin hikayesi yapmak
Hikayen, herkesin hikayesi olabildiği kadar başarılıdır. Hikayende insanlar kendilerini görüyor mu? İnsanlar, hikayenle ilişkileniyor mu?
Bazen, hikayeni herkesin hikayesi yapmak için boyut değiştirmen gerekebilir? Sözgelimi hikayen, bir maraton koşma hikayesi olsun. Benim ve birçok kişinin maraton koşmuşluğu ve koşacağı da yoktur. Bu hikaye nasıl benim hikayem olabilir ki? Belki hikayenin boyutu, “insan sınırını zorlamak” “zor ve uzun hedeflere yolculuk” hikayesi olarak çerçevelersin, o zaman hikayen benim de hikayem olur. Çünkü, benim de zor ve uzun hedeflere yolculuğum var.
Ukrayna savaşına baktığımız zaman, Ukrayna tarafı, bu savaşı Rusya ile yapılan savaş olarak anlatmıyor. Ukrayna, aslında dünya düzenini korumak için savaştığını, Rusyanın yayılmacılığına karşı savaştığını vb. söylüyor. Bu durumda, diğer ülkeler ve halkları bu savaşı, kendi savaşı olarak da görme ihtimalleri artıyor.
Hikayeleri değiştirme gücünüz vardır.
Her yaptığımız şeyin, hikayeleri değiştirebilme gücü de vardır. Sözgelimi, bugün hava yağmurlu ve hiç spora gidesiniz yok. Buna rağmen, kalktığınız gittiniz ve sporunuzu yaptınız. Burada tamam mı? Hayır! Bugün yağmurda ve istemeye istemeye spora gitmenizin değiştirebileceği hikayeler vardır. Bölüm sonunda toplayabileceğiniz bonus puanlar gibi.
Sözgelimi, “Bahaneler beni durduramaz” hikayenizi güçlendirdiniz. Çünkü, bugün soğuk ve yağmurlu hava bahanesine karşı siz kalktınız ve spora gittiniz. “Yapmayı hiç istemediğim şeyler” hikayesini zayıflattınız. Sözgelimi, muhasebe işlerini yapmak da size zor geliyor. Yağmurlu havada spora gitmenin zor geldiği gibi. Yağmurlu havada istemeye istemeye de olsa spora gittiğinize göre, siz istemeye istemeye muhasebe işlerini mi başaramayacaksınız?
Yaptığımız her şeyin, hikayelerimizi güçlendirme, değiştirebilme veya istemediklerimizi çatlatıp zayıflatma gücünü de görelim.